Z tego artykułu dowiesz się:

• Czy wysokodawkowa szczepionka przeciw grypie jest bezpieczna?
• Jak wygląda stosowanie szczepionki wysokodawkowej na świecie?
• Jakie są polskie rekomendacje dotyczące szczepionki wysokodawkowej?

Lepsza ochrona

Grypa to zakaźna choroba wirusowa, która może prowadzić do poważnych powikłań, wpływając nie tylko na układ oddechowy, ale także na inne narządy. Zagrożone są szczególnie: serce, nerki i układ nerwowy. Osoby starsze są szczególnie narażone na powikłania, a grypa może u nich mieć cięższy przebieg, prowadząc do długotrwałego leczenia, pogorszenia jakości życia, a nawet śmierci. Szczepienia przeciw grypie, zalecane co roku, są najskuteczniejszym sposobem zapobiegania grypie, ale u osób powyżej 65. roku życia odpowiedź immunologiczna jest zazwyczaj słabsza niż u młodszych dorosłych.

Starzenie się układu odpornościowego powoduje zmniejszenie liczby i pogorszenia funkcji komórek odpornościowych, co zwiększa podatność na zakażenia i powikłania. Dodatkowo, osoby starsze często cierpią na choroby przewlekłe, takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma oskrzelowa, niewydolność serca czy choroba wieńcowa, które zwiększają ryzyko poważnych powikłań grypy.

Aby poprawić ochronę osób starszych, stworzono wysokodawkowe szczepionki przeciw grypie, które zawierają czterokrotnie więcej antygenu niż standardowe szczepionki. Większa ilość antygenu ma na celu wywołanie silniejszej odpowiedzi immunologicznej u osób starszych, co zapewnia lepszą ochronę przed grypą i jej powikłaniami. Badania wykazały, że wysokodawkowe szczepionki są bardziej skuteczne w zapobieganiu grypie oraz jej powikłaniom

Działania niepożądane i przeciwwskazania

Tak jak w przypadku każdej szczepionki, preparat wysokodawkowy może powodować pewne działania niepożądane. Najczęściej są to reakcje miejscowe w miejscu wstrzyknięcia, takie jak ból, zaczerwienienie i obrzęk. Czasem mogą wystąpić również złe samopoczucie, bóle głowy, bóle mięśni, gorączka i dreszcze. Choć te objawy mogą być nieprzyjemne, zwykle są łagodne i szybko mijają. Istnieje też ryzyko pojawienia się reakcji alergicznych, jednak są one rzadkie. Jeśli kiedyś wystąpiły reakcja uczuleniowe, w tym po produktach żywnościowych lub szczepieniach - warto porozmawiać na ten temat z lekarzem.

Badania wykazały, że wysokodawkowa szczepionka jest dobrze tolerowana przez osoby starsze, porównywalnie do szczepionki klasycznej o standardowej dawce antygenu. Przed szczepieniem osoba kwalifikująca (lekarz, pielęgniarka, farmaceuta lub inna fachowo przeszkolona osoba z personelu medycznego) weźmie pod uwagę ewentualne przeciwwskazania.

Nie wykonuje się szczepień u pacjentów z wywiadem ciężkich reakcji alergicznych po podaniu tej samej szczepionki. W sytuacji uczuleń - należy zgłosić je kwalifikującemu do szczepienia pracownikowi ochrony zdrowia.

Skuteczna i opłacalna alternatywa

Badanie ponad 32 tysięcy osób, którym w Kanadzie podano szczepionkę wysokodawkową wykazało bezpieczeństwo i skuteczność tej szczepionki. Szczepienie zmniejsza liczbę hospitalizacji i zmniejsza koszty leczenia powikłań. Chociaż koszt zakupu wysokodawkowej szczepionki jest wyższy niż szczepionki klasycznej, to z uwagi na skuteczność szczepienia - jest to wybór rekomendowany dla pacjentów starszych.

Dane ze Stanów Zjednoczonych wskazują, że stosowanie wysokodawkowej szczepionki przeciw grypie przez 10 lat mogłoby przynieść oszczędności większe nawet o 4,6 miliarda dolarów w porównaniu do standardowej szczepionki. Te oszczędności dotyczą zmniejszenia liczby hospitalizacji, mniejszej liczby powikłań, utrzymania starszych pacjentów w dłuższym życiu i lepszym zdrowiu. Jest to więc ważne nie tylko dla systemu opieki zdrowotnej, ale także dla każdego pacjenta indywidualnie.

Międzynarodowe zalecenia

Wielu krajach wysokodawkowa szczepionka przeciw grypie jest rekomendowana dla osób starszych. W USA Komitet Doradczy ds. Szczepień (ACIP) zaleca jej stosowanie dla osób powyżej 65. roku życia. W Kanadzie jest ona zalecana przez Krajowy Komitet Doradczy ds. Szczepień (NACI) i refundowana w kilku prowincjach. W Europie, w Niemczech wysokodawkowa szczepionka jest refundowana dla osób powyżej 60. roku życia, a w Belgii dla osób powyżej 75. roku życia. W Wielkiej Brytanii również zaleca się ją dla osób powyżej 65. roku życia.

Rekomendacje polskich ekspertów

Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej zaleca szczepienie przeciw grypie każdej osobie powyżej 6. miesiąca życia, z wyłączeniem osób z przeciwwskazaniami. Szczególnie zaleca się szczepienie m.in. dzieci, osób dorosłych powyżej 55. roku życia oraz mieszkańców ośrodków opieki. Program Szczepień Ochronnych rekomenduje szczepienie przeciw grypie szczególnie dla osób przewlekle chorych, dzieci z grup ryzyka, pacjentów z niedoborami odporności i kobiet w ciąży. Osobom powyżej 60. roku życia w pierwszej kolejności zaleca się szczepionkę wysokodawkową, jeżeli jednak jest niedostępna, można zaszczepić się szczepionką o standardowej dawce antygenu.

Jeżeli Ty lub ktoś z Twoich bliskich przekroczyliście wiek 60 lat warto zasięgnąć informacji u swojego lekarza rodzinnego na temat szczepionki wysokodawkowej. Razem możemy pokonać grypę wśród osób starszych.

---

Źródła:

1. Nitsch-Osuch A, Jankowski P, Kokoszka-Paszkot J, et al. W stronę lepszej ochrony przed grypą osób starszych. Polskie rekomendacje dotyczące wysokodawkowej szczepionki przeciw grypie Lekarz POZ. 2024;10(2):77-87.
2. Pepin S. et al Immunogenicity and safety of a quadrivalent high-dose inactivated influenza vaccine compared to a standard-dose quadrivalent influenza vaccine in healthy subjects 60 years of age and older: a randomized phase III trial. Hum Vaccin Immunother 2021 Oct 29;1-12. doi: 10.1080/21645515.2021.1983387.
3. Charakterystyka Produktu Leczniczego Efluelda, zawiesina do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce Czterowalentna szczepionka przeciw grypie
4. Becker DL, Chit A, DiazGranados CA, Maschio M, Yau E, Drummond M. High-dose inactivated influenza vaccine is associated with cost savings and better outcomes compared to standard-dose inactivated influenza vaccine in Canadian seniors. Hum Vaccin Immunother. 2016 Dec;12(12):3036-3042. doi: 10.1080/21645515.2016.1215395. Epub 2016 Sep 26. PMID: 27669017; PMCID: PMC5215371.
5. Net P, Colrat F, Costa MN, Bianic F, Thommes E, Alvarez FP. Estimating public health and economic benefits along 10 years of Fluzone® High Dose in the United States. Vaccine. 2021;39(suppl 1):A56-A69. Doi:10.1016/ j.vaccine.2021.01.016
6. MMWR; August 25, 2023;72(RR-2);1-25 Prevention and Control of Seasonal Influenza with Vaccines: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices — United States, 2023–24 Influenza Season

Grupy ryzyka