Jest to choroba zakaźna układu oddechowego wywołana wirusem grypy, występująca corocznie i przebiegająca pod postacią ostrej infekcji układu oddechowego. Przyczyną sezonowych wzrostów zachorowań na grypę w okresie jesienno-zimowym są wirusy grypy typu A i B.
Dla ludzi największe zagrożenie stanowi typ A. Charakteryzuje się on ciężkim przebiegiem klinicznym, a także dużą zmiennością szczepów, dlatego może wywoływać pandemie. Zakażenie typem B zwykle przebiega łagodniej, choć może on wywołać epidemie. U ludzi występuje także typ C, zakażenie którym przebiega bezobjawowo i nie jest on uwzględniany przy tworzeniu szczepionek.
Grypa charakteryzuje się znaczną zaraźliwością. Zakażenie szerzy się drogą kropelkową przez kontakt bezpośredni lub kontakt ze skażonymi przedmiotami, a największa liczba zachorowań występuje podczas sezonowych epidemii. Okres inkubacji wynosi 1-4 dni. Wirusy grypy atakują komórki nabłonka dróg oddechowych, w których się namnażają. W konsekwencji powodują ich zniszczenie, co z kolei ułatwia rozwój infekcji bakteryjnych.
.. pojedyncze kichnięcie powoduje wydalenie od 2 do 5 tysięcy kropelek wypełnionych czynnikami chorobotwórczymi
Pojedyncze kichnięcie powoduje wydalenie od 2 do 5 tys. kropelek wypełnionych czynnikami chorobotwórczymi, które następnie osiadają na pobliskich osobach i powierzchniach. Ryzyko zakażenia jest więc większe w zatłoczonych miejscach, gdzie istnieje duże prawdopodobieństwo spotkania osoby chorej lub dotknięcia skażonych powierzchni. Rozprzestrzenianiu się wirusa sprzyja niska wilgotność powietrza i obniżenie temperatury. Badania wykazały, że w przypadku dużej koncentracji wirusów mogą one przetrwać np. na banknotach nawet do 2 dni.
Objawy grypy pojawiają się nagle w postaci wysokiej gorączki powyżej 38ºC, kaszlu, dreszczy, bólów mięśniowo-stawowych i głowy, bólu w klatce piersiowej, złego samopoczucia, braku łaknienia, nudności i wymiotów. Choroba zwykle trwa około 7 dni, o ile nie dojdzie do powikłań. Kaszel, osłabienie i złe samopoczucie mogą utrzymywać się ponad 2 tygodnie. Powodem ciężkiego przebiegu grypy są powikłania pogrypowe, m.in. zapalenie płuc i oskrzeli, zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia, zaostrzenie istniejących chorób przewlekłych, powikłania neurologiczne.
W Polsce sezon wzmożonych zachorowań na grypę trwa od października do kwietnia następnego roku, przy czym szczyt zachorowań przypada między styczniem a marcem. W Polsce rejestruje się od kilkuset tysięcy do kilku milionów zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę w zależności od sezonu epidemicznego. Grypa powoduje zachorowania o charakterze epidemii, występujących co sezon lub pandemii, powtarzających się co kilkanaście-kilkadziesiąt lat, które mają zasięg ogólnoświatowy. Przykładowo, rozpoznany w 2009 roku nowy wariant wirusa grypy A/H1N1 wywołał ogłoszoną przez Światową Organizację Zdrowia w dniu 11 czerwca 2009 roku pandemię grypy na świecie, jest obecnie jednym z trzech dominujących szczepów wirusa grypy krążących w populacji ludzkiej. Badania wirusologiczne ujawniły, że około 60-80% zachorowań na grypę jest spowodowanych wirusem grypy A/H1N1 obok innych wirusów grypy typu A (np. A/H3N2) i B, będących czynnikiem etiologicznym grypy sezonowej.
Grypa jest chorobą sezonową. W Polsce szczyt zachorowań ma miejsce zwykle między styczniem a marcem.
Czytając powyższy opis choroby łatwo można zauważyć wiele podobieństw między grypą i COVID-19, zwłaszcza objawy, przez które na pierwszy rzut oka czasem ciężko je rozróżnić. Jednakże różnice między nimi są znaczne, a największą i najpoważniejszą jest śmiertelność. Od roku 2020 z powodu COVID-19 na świecie zmarło prawie 6,87 mln ludzi (w tym ponad 119,5 tys. w Polsce). Liczba ta jest wartością przybliżoną (zaniżoną), ponieważ w początkach pandemii wiele potencjalnych przypadków mogło nie zostać zdiagnozowanych i zarejestrowanych.
Według WHO corocznie na całym świecie z powodu grypy umiera od 290 tys. do 650 tys. osób, w Polsce w sezonie 2020/21 nie zarejestrowano zgonów, w sezonie 2021/22 od 1.09.2021 do 15.04.2022 z powodu grypy zmarło 10 osób, a już w sezonie 2022/23 od 1.09.2022 do 01.07.2023 z powodu grypy zmarły 122 osoby.
Nie należy natomiast zakładać, że grypa przestała być groźna ponieważ nadal stanowi coroczne zagrożenie. I to zarówno, jeśli chorujemy tylko na nią, jak i wtedy, gdy dojdzie do dodatkowego zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Wtedy układ odpornościowy zajęty walką z grypą, może nie mieć już możliwości skutecznej obrony przed wirusem wywołującym COVID-19.
Testy na grypę, ze względu na swoją dostępność, stały się popularnym rozwiązaniem w diagnostyce wirusa grypy. Szybka identyfikacja wirusa ma ogromne znaczenie, ponieważ pomaga od razu wprowadzić odpowiednie leczenie. Jest to o tyle istotne, że obraz kliniczny i przebieg grypy są podobne do innych zakażeń wirusowych, dlatego rozpoznanie grypy wyłącznie na podstawie objawów nie jest możliwe.
Dostępne są trzy rodzaje badań, które pozwalają na identyfikację wirusa:
Szybkie testy diagnostyczne na grypę (RIDT, ang. Rapid Influenza Diagnostics Test) polegają na bezpośrednim wykrywaniu białek (antygenów) wirusów grypy A i B. Wynik badania jest dostępny już po 15–30 minutach, może być przeprowadzony przez lekarza lub pielęgniarkę w gabinecie lub samodzielnie przez pacjenta z wykorzystaniem testów dostępnych w aptekach.
Materiał do badania stanowi wymaz z jamy nosowo-gardłowej, aspirat z nosa lub popłuczyny z górnych dróg oddechowych. Istotne jest, aby materiał pobrać nie później niż 48 godzin od wystąpienia pierwszych objawów zakażenia. Leczenie przeciwwirusowe jest tym skuteczniejsze, im wcześniej się je rozpocznie (optymalnie w ciągu 24–48 h). U większości chorych na grypę o łagodnym lub umiarkowanym przebiegu spoza grupy zwiększonego ryzyka i pacjentów, którzy zgłaszają się w okresie ustępowania objawów, nie ma konieczności stosowania leków przeciwwirusowych.
Opracowano na podstawie: