Grypa w Polsce występuje przez cały rok. Jednakże wzrost liczby zachorowań zwykle zauważalny jest jesienią, a szczyt obserwuje się w okresie między styczniem a marcem. O ochronie powinniśmy więc myśleć nie tylko w tym okresie, ale także na kilka miesięcy przed nim. Warto pamiętać, że proces budowania odporności po szczepieniu trwa zwykle ok. 2-3 tygodni i ta odporność utrzymuje się przez 6-12 miesięcy. Według zaleceń ACIP (Advisory Committee on Immunization Practices) optymalny czas szczepienia przeciw grypie to okres przed szczytem zachorowań na grypę. Natomiast na szczepienie i zbudowanie odporności przeciw grypie nigdy nie jest za późno.

Jak jeszcze można chronić się przed grypą?

Domowe sposoby, takie jak picie mleka z czosnkiem i miodem, mogą nieco wzmocnić naszą odporność. Stosowanie ich, zwłaszcza w sezonie grypowym, nie jest złym pomysłem, jednak należy mieć świadomość, że nie chronią one bezpośrednio przed zachorowaniem, ani nie pomagają zwalczyć wirusa grypy. Najskuteczniejszą metodą ochrony przed grypą pozostają szczepienia.

Jest to ważne przede wszystkim dlatego, że skuteczne leki przeciwko grypie nie są łatwe w stosowaniu. Mogą one zapobiegać rozwinięciu się infekcji we wczesnym stadium, ale ich wadą jest to, że najskuteczniejsze są na wczesnym etapie infekcji, a wydawane są tylko na receptę, co wydłuża czas w jakim możliwe jest ich zażycie. Cena leków jest także wyższa niż np. szczepionek. Obecnie stosuje się je przede wszystkim w szpitalach do leczenia chorych, u których wystąpiły powikłania grypy.

W warunkach domowych grypę zwykle leczymy tylko objawowo. Zaleca się odpoczynek w łóżku, dużo snu, spożywanie dużej ilości płynów i – w razie potrzeby – przyjmowanie leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych. Jeśli zachorowaniu towarzyszy uciążliwy kaszel, zwykle podaje się łyżkę miodu przed snem lub leki przeciwkaszlowe.

Ale po co w ogóle się szczepić? I po co zostawać w łóżku w czasie choroby?

Przyzwyczailiśmy się do lekceważenia grypy i mówienia o niej jak o „większym przeziębieniu”. Jest to błędne stwierdzenie, grypa to nie przeziębienie. U chorych, często już na początku choroby, obserwuje się wysoką gorączkę (nawet do 40°C, szczególnie u dzieci). Nierzadko towarzyszą jej objawy, takie jak uczucie rozbicia, dreszcze, bóle mięśni i głowy oraz kaszel. Nieżyt nosa jest zwykle mało nasilony. W przypadku zlekceważenia objawów, szczególnie u osób bardziej podatnych (należących do grup ryzyka powikłań pogrypowych czasami dochodzi do poważnych powikłań takich jak: zapalenie płuc, niewydolność nerek, niewydolność wielonarządowa, sepsa i wstrząs septyczny, zapalenie mięśnia sercowego czy rozpad mięśni szkieletowych.

Dlatego dobrze jest pamiętać, że przeciwko grypie dostępne są szczepienia, które pobudzają układ immunologiczny do wytwarzania przeciwciał odpornościowych.

Czy można zaszczepić się przeciwko grypie i innym chorobom jednoczasowo?

Eksperci Ogólnopolskiego Programu Chorób Infekcyjnych opracowali rekomendacje, w której zalecają szczepienie przeciwko grypie oraz COVID-19 jednoczasowo. Eksperci OPZCI ocenili wykonanie obu szczepień jednoczasowo nie tylko jako niezagrażające zdrowiu, ale wręcz wskazane. Pozwala to na zmniejszenie liczby wizyt w przychodni, w czasie których potencjalnie możemy zostać narażeni na działanie czynników chorobotwórczych.

Poza jednoczesnym szczepieniem przeciw grypie oraz COVID-19, warto zastanowić się również nad przyjęciem szczepienia przeciw krztuścowi.

Krztusiec jest ostrą zakaźną chorobą układu oddechowego, wywoływaną przez bakterie, tzw. pałeczki krztuśca. W pierwszych tygodniach choroby objawy krztuśca są podobne do przeziębienia, tj. suchy kaszel, katar, stany podgorączkowe, zapalenie gardła. Następnie pojawiają się typowe i przedłużające się napady uciążliwego długotrwałego kaszlu, który często kończy się głośnym wdechem (zwanym pianiem), wymiotami lub bezdechem.

Na krztusiec, tak jak i na grypę, można zachorować wielokrotnie i istnieją przeciwko nim skuteczne szczepionki. Według przeprowadzonych badań, aby zapewnić ochronę przed chorobą, konieczne jest stosowanie dawek przypominających również u młodzieży i dorosłych. Podawanie kolejnych dawek szczepionki umożliwia uodpornienie przez okres około 10 lat.

Przyjmując więcej niż jedno szczepienie podczas jednej wizyty rekomenduje się zaszczepienie w różne kończyny.

---

Opracowano na podstawie:

1. MMWR. Prevention and Control of Seasonal Influenza with Vaccines: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices-United States, 2019-20 Influenza Season. August 23, 2019
2. Antczak A. 2015. “Grypa – praktyczne kompendium”, Warszawa: Wydawca Medical Tribune Polska
3. http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/grypa/index.htm - data ostatniego dostępu 07.2023
4. Berkan-Kawińska A., Piekarska A.: Wyprzedzamy grypę, PZWL Wydawnictwo Lekarskie. Warszawa, 2019
5. http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa/ - data ostatniego dostępu 07.2023
6. https://data.oecd.org/healthcare/influenza-vaccination-rates.htm - data ostatniego dostępu 07.2023
7. https://www.mp.pl/pacjent/grypa/lista/95784,odpornosc-poszczepienna-po-podaniu-szczepionki-przeciwko-grypie - data ostatniego dostępu 07.2023
8. https://www.mp.pl/pacjent/grypa/lista/48090,jakie-sa-dostepne-leki-przeciwwirusowe-i-kiedy-warto-je-zastosowac - data ostatniego dostępu 07.2023
9. https://www.mp.pl/pacjent/grypa/grypasezonowa/61825,grypa-i-przeziebienie - data ostatniego dostępu 07.2023
10. https://www.mp.pl/pacjent/grypa/grypasezonowa/79643,grypa - data ostatniego dostępu 07.2023
11. https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/krztusiec/ - data ostatniego dostępu 07.2023