Grypa co roku dotyka kilku milionów Polaków. Analizując zachorowania warto pamiętać, że w kontekście grypy mówi się zazwyczaj o ich liczbie w ciągu sezonu grypowego, który zaczyna się 1 września, a kończy 31 sierpnia - grypa to przede wszystkim choroba jesienno-zimowa. Zachorowania mogą wystąpić o każdej porze roku, natomiast większość przypadków występuje w czasie, gdy panują niższe temperatury. Wirus grypy przenosi się drogą kropelkową – najczęściej dostaje się do organizmu przez usta i nos. Nos dysponuje mechanizmami obrony – produkuje śluz, którego zadaniem jest uwięzienie wirusów w wydzielinie. Ta spływa do naszego gardła, a następnie (wraz z pochwyconymi wirusami) trafia do żołądka. Tam wirusy giną w zetknięciu z kwasem żołądkowym. Proces ten może być zakłócony przez niską temperaturę. Zimne powietrze schładza przewód nosowy, spowalniając usuwanie śluzu. Wpływa też negatywnie na aktywność fagocytów, komórek odpornościowych, które są kolejną linią obrony przed chorobą. Właśnie dlatego w miesiącach jesienno-zimowych obserwuje się więcej zachorowań na grypę.
Dane z poszczególnych sezonów różnią się w zależności od wielu czynników. Zauważalną zmianę wywołała pandemia COVID-19, a dokładniej metody walki z nią. W czasie pandemii zaobserwowano duży spadek liczby zachorowań na grypę spowodowany przez środki zapobiegania COVID-19, takie jak noszenie maseczek, izolacja czy częstsze mycie rąk, które chronią również przed zarażeniem się grypą. W ostatnim sezonie przed pandemią w Polsce w okresie od 1.09.2018 do 31.08.2019 zarejestrowano 4 554 678 przypadków zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę oraz 150 zgonów z jej powodu. Rok później, w sezonie grypowym, przypadającym na początek pandemii, w okresie od 1.09.2019 do 31.08.2020, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny (NIZP-PZH) odnotował w Polsce 3 969 074 przypadków zachorowań i podejrzeń zachorowań oraz 65 zgonów. W sezonie 2020/21, od 1.09.2020 do 31.08.2021, zarejestrowano 2 600 682 przypadków zachorowań i podejrzeń zachorowań i nie zarejestrowano żadnych zgonów. Natomiast z obecnie dostępnych danych dla sezonu 2022/23 od 1.09.2022 do 01.07.2023, odnotowano 6 215 418 zgłoszeń przypadków zachorowań oraz podejrzeń zachorowań na grypę i 122 zgony. Dane na temat liczby zachorowań w poszczególnych sezonach udostępniane są przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny.
Początkowo sezon 2019/2020 wyglądał bardzo podobnie do 2018/2019, jednakże w marcu 2020 zaczęły pojawiać się znaczące różnice ze względu na pojawienie się epidemii COVID-19 w Polsce. Z powodu spadku liczby zachorowań na grypę i wzrostu liczby zachorowań na COVID-19, w środowiskach antyszczepionkowych zaczęły pojawiać się informacje, że COVID-19 to tak naprawdę grypa występująca pod nową nazwą. Nie jest to jednak prawda. Tendencja spadkowa liczby zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę była rezultatem wprowadzenia ograniczeń związanych z pandemią.
Aby walczyć z COVID-19 wprowadzono obostrzenia, takie jak obowiązek zakrywania ust i nosa czy zakaz zgromadzeń. Namawiano także do częstego mycia rąk i szczególnego dbania o higienę. Była to ważna lekcja w kontekście wszystkich chorób zakaźnych. Uświadomiło to wielu osobom, że nawet codzienne, drobne zmiany w nawykach mogą znacznie ograniczyć rozprzestrzenianie się wielu patogenów.
Obostrzenia i zmiany nawyków pomogły spowolnić rozprzestrzenianie się wirusa SARS-CoV-2, ale także wielu innych, w tym również wirusa grypy, który przenosi się w ten sam sposób. W wyniku obostrzeń zaobserwowano spadek liczby zachorowań na grypę w sezonach 2019/2020 i 2020/21.
Obserwując spadek liczby zachorowań na grypę w minionych sezonach można było odnieść wrażenie, że wirus grypy może z biegiem czasu prawie zniknąć , tak jak na przykład wirus polio. W lipcu 2021 włoscy epidemiolodzy poinformowali, że w ich kraju po raz pierwszy od 20 lat nie było epidemii grypy. W Anglii jesienią zachorowalność na tę chorobę spadła niemal do zera. Podobnie wyglądała sytuacja w Niemczech – w sezonie zachorowało ok. 500 osób.
Niestety eksperci wskazują na to, że spadek liczby zachorowań był ściśle powiązany z obostrzeniami wprowadzonymi na czas pandemii. Zauważają, że sytuacja wraca do normy, gdy tylko przestajemy przestrzegać obostrzeń, co pokazał już sezon 2022/2023 wraz z bardzo wysoką liczbą zachorowań na grypę i zgonów nią spowodowanych. Rezygnacja z noszenia maseczek i zachowywania dystansu oraz powrót do normalnego życia spowodował, że grypa wróciła z podobnym nasileniem, jak w latach ubiegłych.
Opracowano na podstawie: