Choroby układu krążenia są największym zagrożeniem zdrowotnym Polaków, najczęstszą przyczyną zgonów i jedną z najważniejszych przyczyn inwalidztwa. Powodów ich rozwoju jest wiele, a jednym z nich jest grypa.
Dlaczego grypa może być niebezpieczna dla pacjentów kardiologicznych? Jakie powikłania mogą u nich wystąpić?
Grypa, częściej niż inne infekcje, powoduje powikłania sercowo-naczyniowe, dlatego jest szczególnie groźna dla pacjentów kardiologicznych. Jednym z powikłań pogrypowych jest zapalenie mięśnia sercowego, które prowadzi do wystąpienia niewydolności serca. W burzliwym przebiegu zapalenia w krótkim czasie może dojść do ciężkiej niewydolności serca, zatrzymania krążenia, a nawet zgonu. Częściej jednak zapalenie mięśnia sercowego ma mniej burzliwy przebieg, może też przybrać formę zapalenia przewlekłego. W takim przypadku objawy niewydolności serca, takie jak np. duszność, męczliwość, obrzęki podudzi pojawiają się dopiero po dłuższym czasie.
W wielu przypadkach dolegliwości nie są diagnozowane jako powikłania pogrypowe, gdyż po takim czasie pacjent często nie pamięta, że na przykład kilka miesięcy temu przechodził grypę. Grypa może zwiększać ryzyko rozwoju miażdżycy i jej powikłań. Może powodować destabilizację blaszek miażdżycowych, co zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca i udaru mózgu. Także w tym przypadku często nie łączy się dolegliwości kardiologicznych z wcześniej przebytą infekcją. Uważa się, że grypa może zwiększać kilkukrotnie ryzyko wystąpienia zawału serca w pierwszym tygodniu po wystąpieniu choroby. W kolejnych tygodniach ryzyko stopniowo maleje.
Wśród innych, możliwych powikłań pogrypowych wymienia się także zaostrzenie przewlekłych chorób układu sercowo-naczyniowego, na przykład niewydolności serca. Trzeba pamiętać, że każda choroba infekcyjna, w tym szczególnie grypa, stanowi obciążenie dla układu krążenia. U osób cierpiących na przewlekłe schorzenia, dodatkowe obciążenie serca może przekroczyć zdolności adaptacyjne organizmu, czego objawem może być np. zaostrzenie niewydolności serca. Takie powikłania mogą mieć bardzo poważne konsekwencje zdrowotne.
To zależy od rodzaju powikłań. Zawał serca (a także np. udar mózgu), jeśli jest powikłaniem grypy, występuje w trakcie trwania infekcji, lub bezpośrednio po niej. Podobnie, zaostrzenie wcześniej obecnej choroby serca pojawia się w czasie „ostrych” objawów grypy. Z kolei objawy niewydolności serca mogą pojawić się w czasie infekcji, gdy są spowodowane ostrym zapaleniem mięśnia sercowego, albo w wiele miesięcy, a nawet lat po grypie. W takim przypadku najczęściej mamy do czynienia z konsekwencjami przewlekłego zapalenia mięśnia sercowego. Warto podkreślić, że choroby serca nie zawsze, szczególnie jeśli pojawią się w odległym czasie od infekcji, odnoszone są do przebytej wcześniej grypy.
Ryzyko nie jest takie samo u wszystkich pacjentów kardiologicznych. Bardziej narażone są osoby starsze, obciążone wieloma chorobami. Powikłania w przebiegu grypy i pogrypowe częściej występują u osób po zawale serca i po udarze mózgu, a także u pacjentów z niewydolnością nerek oraz cukrzycą oraz u osób z przewlekłymi schorzeniami układu oddechowego. Nie oznacza to jednak, że młodzi pacjenci kardiologiczni nie są narażeni na ryzyko powikłań pogrypowych.
Najważniejszym sposobem zapobiegania tej chorobie jest szczepienie przeciw grypie, które zalecane jest wszystkim, jednak w szczególności grupom o zwiększonym ryzyku występowania powikłań pogrypowych. Szczepienie przeciwko wirusowi grypy zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę, a także zmniejsza nasilenie jej objawów, jeśli do infekcji jednak dojdzie. W efekcie zmniejsza się ryzyko wystąpienia poważnych powikłań kardiologicznych. Nie będzie przesadą uznanie szczepienia przeciwko grypie jako równie ważnego, co leczenia nadciśnienia tętniczego lub leczenie zespołu uzależnienia od tytoniu.
Niezwykle ważne jest leczenie i kontrolowanie występujących chorób, szczególnie chorób serca i płuc, co zmniejsza podatność na infekcje oraz ryzyko powikłań kardiologicznych.
Nie należy zapominać o roli, jaką odgrywa zdrowy tryb życia, na który składa się regularny i dobry jakościowo sen, zdrowy sposób odżywiania się oraz regularna aktywność fizyczna. Wszystkie te czynniki zwiększają odporność, dzięki czemu zmniejsza się ryzyko zachorowania na wszelkie infekcje, w tym również grypę.
Powyższe sposoby zapobiegania grypie są istotne w profilaktyce incydentów sercowo-naczyniowych w kontekście powikłań pogrypowych. O ile zmniejsza się ryzyko wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych w przypadku zaszczepienia się?
Generalnie ryzyko zmniejsza się o ponad 30 procent, przy czym większe korzyści odnoszą pacjenci cierpiący wcześniej z powodu chorób układu krążenia. Warto wspomnieć też o korzyściach wynikających ze zmniejszenia ryzyka rozwoju zapalenia płuc, szczególnie jego ciężkich postaci. Szczepienie może zmniejszać ryzyko zgonu.
Badania wykazują, że grypa:
Szczepienie przeciwko grypie w grupie ryzyka zmniejsza o:
Opracowano na podstawie: